روز عاشورا در ایران

روز عاشورا برای ما ایرانیان از همان ابتدای امر لبریز از غم و اندوه بود، چرا که سالار شهیدان آقا امام حسین(ع) در این روز شهادت امام حسین است؛ روز عاشورا در ایران شور و حال دیگری دارد، چرا که در تمامی مناطق و شهر ها هیئت ها و مساجد برای اجرای مراسمات عزاداری آماده میشوند و تعداد کسیری از مردم در این ایام بخشی از وقت روزانه خود را برای انجام

روز عاشورا در ایران به چه شکل است

مراسم سینه زنی و گوش دادن به روضه ها صرف میکنند و در کنار مردم قرار گرفتن آدم را به یک حال و هوای دیگر میبرد. ایران از اولین روز ماه محرم تا روز اربعین سیاه پوش است و مهمترین روز اجرای مراسمات عزاداری در تاسوعا و عاشورا است که روز نهم و دهم محرم محسوب میشوند. در تمامی روز های ماه محرم مردم ایران شب ها را به مراسمات عزاداری میپردازند، اما روز عاشورا با روزهای دیگر فرق دارد و ایرانیان برخلاف دیگر روزهای ماه محرم  مراسمات خود را در این روز عزیز از صبح شروع کرده و تا پایان شب ها ادامه میدهند.

هیئت و ایستگاه صلواتی

مراسمات ماه محرم یک قرن است که در ایران به شکل همگانی برگذار میشود و محل هایی به نام هیئت را مردم با هزینه های خود درست مینند تا افراد دیگر برای انجام عزاداری های خود به هیئت ها بروند و این محل تنها مخصوص محرم و عزاداری های این ماه است و پس از اتمام ماه محرم جمع آوری میشوند تا با گذر از سال جدید برای محرم های بعدی دوباره برپاشوند؛ در کنار هیئت ها، ایستگاه هایی به نام ایستگاه صلواتی راه اندازی میشوند که به شکل رایگان به عزاداران خدمات میدهند، مثل پخش چایی، شیر داغ یا حتی پخش نذری میپردازند. برخی ایستگاه های صلواتی خدمات رایگان هم ارائه میدهند، مثل واکس زدن کفش ها، شستن ماشین ها و… که مرسوم ترین آنها همان پخش رایگان غذا و نوشیدنی است.

هیئت ها در ایران وسعت های متفاوتی دارند، از 50 متر تا بزرگترین هیئت ایران یعنی حسینیه اعظم زنجان که جمعیتی بالغ بر نیم میلیون نفر را در خود جای میدهد؛ هیئت ها در ایران معمولا به شکل مشکی رنگ هستند، چرا که رنگ مشکی برای ایرانیان رنگ غم و ناراحتی بوده و حتی در مراسمات فوت افراد هم از این رنگ استفاده میکنند؛ از نظر روانشناسی هم رنگ مشکی تا حد زیادی بر قوه و مخیله شاد انسان اثر میگذارد و آن را خنثی میکند.

مراسم سینه زنی و زنجیز زنی در عاشورا

هیئت ها ابتدای ماه محرم را به عزاداری در داخل هیئت ها پرداخته و تمامی مراسم هی سینه زنی و روضه خوانی را در آنجا به سرانجام میرسانند که در آن یک شخص به نام نوحه خوان در راس مردم قرار میگیرد و همزمان با خواندن نوحه یا مرثیه توسط ایشان، مردم شروع به سینه زدن یا گریه و زاری میکنند، اما با گذر از پنجمین روز ماه محرم، این مراسمات به خارج از هیئت ها و در حقیقت به داخل خیابان ها راه پیدا میکنند؛ در اصطلاح به گروهی از مردم که برای امام حسین در خیابان مشغول عزاداری هستند دَسته میگویند.

دسته ها در اندازه های مختلف به خارج از هیئت ها میایند و در خیابان ها به خواندن نوحه میپردازند؛ برخی هیئت ها مراسم زنجیر زنی را انجام میدهند؛ زنجیر زنی یکی از مراسمات ایرانیان برای ادای احترام به امام حسین(ع) است که در ایام محرم در خیابان ها صورت میگیرد و نحوه اجرای آن بدین شکل است که ابتدا مردم در هیئت ها جمع میشوند، سپس هرکس با برداشتن یک زنجیر دسته دار به خیابان میروند و همراه با حرکت آرام و آهسته خود به خواندن نوحه ها با ریتم میکنند تا بتوان زنجیر زنی را آغاز کرد.

بزرگترین مراسمات محرم در ایران

تا به امروز بزرگترین مراسم سینه زنی عاشورا را در ایران هیئت بزرگ ملایر به نام خود ثبت کرده است و با برگذاری این مراسم در روز عاشورا و درست در مرکز شهر ملایر از توابع استان لرستان، توانست بزرگترین جمعیت عزاداران را در کنار یکدیگر جمع کند و برای چندین ساعت در کنار هم مشغول انجام سینه زنیه و روضه خوانی شدند.

آذری زبانان در ایران از عاشقان حضرت عباس هستند و همیشه در روز تاسوعا، درست یک روز قبل از عاشورا، در حسینیه عظیم زنجان گردهم میایند تا به بزرگترین مراسم زنجیر زنی ایران برسند؛ حسینیه زنجان سالانه بیشترین میزان نذر اهدایی را دارد و بالغ بر پنج میلیارد تومان توسط مردم وقف این حسینیه عظیم میشود.

 مراسمات خاص عاشورا در ایران

بیشتر مردم با سینه زنی و زنجیر زنی آشنایی کامل دارند اما برخی مراسمات هستند که عده کمی از مردم به آنها میپردازند اما بهرحال باز هم هرساله در حال انجام میباشند که باهم به توضیح آنها میپردازیم.

لطمه زنی:

در برخی هیئت ها و حسینیه ها، حین انجام مراسمات عزاداری، افراد شروع به آسیب زدن به قسمت گیج گاهی مغز میکنند تا جایی که از آن خون بیاید، برآورد آنها بر این است که زینب کبری(س) پس از دیدن شهادت برادرش حسین بن علی، آنقدر به سر خود چنگ انداخته، که خون از آن به بیرون راه پیدا میکند.

قمه زنی:

مراسم قمه زنی از دیرباز در میان مردمان شیعه وجود داشته است، اما این رسم از میان اعراب به وجود نیامده و هنوز هم کسی نمیداند چطور این مراسم به عزاداری های ماه محرم افزوده شده است، اما میدانیم که مراسم قمه زنی از ترک زبانان به سایر اقوام در ایران انتقال داد؛ در حال حاضر بسیاری از فقه ها این مراسم را حرام اعلام کرده اند اما مردم باز هم برای انجام قمه زنی، در ظهر عاشورا کفن بر تن کرده و با یک شئ برنده مثل شمشیر و یا قمه به سر خود ضربه میزنند تا ارادت خود را نسبت به امام حسین(ع) نشان دهند.

سنج و دمام:

دمام زنی از دیر باز در استان های جنوبی کشورمان ایران برگذار میشده است، بزرگترین برگذار کننده مراسم سنج و دمام استان خوزستان است که همواره با تشکیل دسته های بزرگ عزاداری، بجای استفاده از طبل و دهل از سنج و دمام و بوق برای اجرای سینه زنی و زنجیر زنی استفاده میکنند.

تعزیه

ایرانیان برای شبیه سازی نبرد کربلا ( karbala ) از ابتدای محرم تا روز عاشورا، هر روز یکی از روایات یاران والامقام امام حسین(ع) را به تصویر میکشند و افرادی در نقش هر یک از افراد حاضر در جنگ روز عاشورا در تعزیه ها به بازیگری میپردازند. تا به روز عاشورا رسیده و در این روز شهادت امام حسین را شبیه سازی میکنند و یاد ایشان را هرسال زنده تر از سال های قبل نگه میدارند.

به محل هایی که برای اجرای این روایات و داستان ها در نظر میگیرند تعزیه میگویند که معمولا در مکان های پرجمعیت شهر شکل میگیرد تا هر کس توان دسترسی به آن را داشته باشد.

محرم و به خصوص عاشورا در ایران هر ساله با اشتیاق بیشتری برگذار میشود و افراد بیشتری برای شرکت در مراسمات عزاداری به جمع حسینی ها اضافه میشوند؛ چه در دسته باشید و چه در هیئت، چه در حال سینه زدن باشید و چه در حال گریه کردن با روضه؛ فرقی ندارد، شما برای حسین بن علی دارید عزاداری میکنید، پس بدانید که ثواب این عزاداری ها و خدمت رسانی ها به خلق الله در قیامت با ضمانت امام حسین(ع) روبرو است، پس به قلب پاک خود ایمان آورید، که مسیر پیش رویتان کاملا درست و صحیح است و موجب نزدیکی بیشتر شما با خداوند خواهد شد.